یک دهه فعالیت بنیاد شهید با 3 رئیس/ مطالبات ایثارگران چگونه کاهش یافت؟

به گزارش روابط عمومی موسسه اندوخته شاهد؛بنیاد شهید و امور ایثاگران از زمان تجمیع مأموریت‌های محول شده برای ارائه خدمات به جامعه ایثارگری از سال ۱۳۸۳ تاکنون ریاست افرادی نظیر حسین دهقان، مسعود زریبافان، مرحوم حجت‌الاسلام سیدمحمدعلی شهیدی، سعید اوحدی و سیدامیرحسین قاضی‌زاده را به خود دیده است. ماموریت اصلی بنیاد شهید و امور ایثارگران در قانون، «تکریم ایثارگران» با محوریت شأن و شئون جامعه ایثارگری و خدمات‌رسانی به ایثارگران و خانواده آن‌ها، همچنین «ترویج فرهنگ ایثار» دیده شده است.
اکنون با گذشت ۲۷ سال هنوز مطالبات جامعه ایثارگری برای احقاق حقوقشان مطابق قانون باقی است؛ هر چند در سال‌های اخیر گام‌های بلندی برای تسریع در رفع مشکلات ایثارگران برداشته شده است، اما هنوز چالش‌های زیادی فراروی بنیاد شهید و امور ایثارگران برای انجام مأموریت‌های محول شده وجود دارد.
از آنجایی که نحوه اجرای قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران در ارتباط با مشمولان ماده ۳۸ و ۳۹ و جانبازان تبصره یک، اجرای قانون تبدیل وضعیت ایثارگران، همچنین اشتغال، مسکن،‌ اجرای طرح سپاس با محوریت تکریم خانواده ایثارگران، ساماندهی گلزار شهدا، معافیت از خدمت سربازی فرزندان ایثارگران و غیره مهم‌ترین فعالیت‌های بنیاد شهید ذیل معاونت تعاون و امور اجتماعی است، به بررسی فعالیت‌های انجام شده و اثرات آن در افزایش رضایتمندی یا کاهش اعتراضات این جامعه، ذیل سه مدیریت حال، سابق و اسبق بنیاد شهید و امور ایثارگران می‌پردازیم.

سالی که گذشت و اولین کاستی‌های پیش‌روی بنیاد در حوزه رفاهی و معیشتی ایثارگران

از زمان تصدی سیدامیر حسین قاضی‌زاده در شهریور سال ۱۴۰۰ تا کنون در دولت سیزدهم، محمود پاکدل معاون تعاون و امور اجتماعی بنیاد است. در این مدت کوتاه، شاهد افزایش ردیف بودجه برای بنیاد هستیم (اینجا) که شاید تا حدودی مشکلات و مطالبات قانونی ایثارگران را برطرف سازد. امری که نیازمند گذر زمان است تا ثمرات این افزایش بودجه، نمایان شود. قاضی‌زاده با توجه به اولویت‌های دولت سیزدهم بر آن است که در زمینه تحقق سیاست‌‌های دولت مردمی، همراه با توجه خاص به اقشار کم درآمد و رعایت عدالت در ارائه خدمات گام بردارد. برای همین بار مالی قوانین مصوب مرتبط با ایثارگران را برای نخستین بار به دولت و مجلس شورای اسلامی اعلام کرد. 
البته در ۹ ماه گذشته از شهریور ۱۴۰۰ تا خردادماه سال جاری فعالیت‌هایی از سوی معاونت تعاون و امور اجتماعی انجام شده که در جدول پیش‌رو می‌بینید:

با این وجود هنوز مشمولان ماده ۳۸ و جانبازان تبصره یک، پیگیر مطالباتشان هستند، چرا که معتقدند هنوز آنگونه که باید طبق قانون مطالبات آن‌ها پرداخت نشده است. همچنین ۲ کلیدواژه «مسکن» و «اشتغال» در سفرهای استانی بیش‌ترین مورد تقاضا از سوی جامعه ایثارگری در میز خدمت را به خود اختصاص داده که با احتساب اختصاص حداقل  ۱۰ درصد سهم اشتغال و حداقل پنج درصد مسکن ملی مصوب سفرهای استانی رئیس جمهور تا حدودی جوابگوی بخشی از مطالبات جامعه کثیر ایثارگری در این زمینه خواهد بود. البته باید در نظر داشت حل مشکل معیشتی و مسکن به زمان نیاز دارد.
۲ سال قبل (۱۳۹۹)  عمده مطالبات ایثارگران چه بود؟

به سال قبل از آن بازگردیم؛ زمانی که سعید اوحدی از خرداد سال ۱۳۹۹ تا شهریور ماه سال ۱۴۰۰ ریاست این بنیاد را بر عهده داشت. در آن زمان به نظر می‌رسید او تلاش دارد با تغییر شیوه مدیریتی به سمت افزایش رضایتمندی جامعه ایثارگری گام بردارد. 
بیش‌ترین چالش‌های زمان او، مطالبات معوقه ایثارگران و بدهی انباشته به دیگر سازمان‌ها و دستگاه‌ها بود. از طرفی، مشکل تأمین زمین و مسکن بخشی از ایثارگران هم مزید بر علت شده بود که برای این منظور ضمن هماهنگی با سازمان برنامه و بودجه، اوحدی به فکر انعقاد تفاهم‌نامه با دستگاه‌های مرتبط افتاد. با این وجود، سرانجام تفاهم‌نامه‌های همکاری با استانداران درباره اشتغال و تأمین زمین ایثارگران که در زمان اوحدی امضاء شده، مشخص نیست.
در این میان سعید اوحدی برای بودجه سال ۱۴۰۰ هم تلاش فراوانی کرد؛ به گونه‌ای که بخشی از معوقات ایثارگران در سال ۱۴۰۰ پرداخت شد. (اینجا)

نسبت آماری جامعه ایثارگری زیر پوشش
گزارش آماری بنیاد شهید به هیأت دولت در زمان تصدی سعید اوحدی:

 

مهم‌ترین فعالیت‌های حوزه تعاون و امور اجتماعی در زمان اوحدی
اولین‌های دوران ریاست مرحوم حجت‌الاسلام شهید محلاتی در بنیاد

شهریورماه سال ۱۳۹۲ حجت‌الاسلام سیدمحمدعلی شهیدی محلاتی پس از مسعود زریبافان حکم ریاست بنیاد شهید را از رئیس دولت تدبیر و امید دریافت کرد و تا خردادماه سال ۱۳۹۹ بر این منصب بود. او در زمان ریاستش، «قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران» را از مهجوریت در آورد و با کمک مجلس شورای اسلامی آن را کارآمدتر کرد. در این میان حجت‌الاسلام شهیدی محلاتی دیدار چهره به چهره با خانواده شهدا را نیز پی‌ریزی کرد. همچنین با اختصاص مستمری به برخی از جانبازان ۲۵ درصد با شرایط خاص همت گمارد.  
با این وجود اختصاص نیافتن بودجه از سوی سازمان برنامه و بودجه به بنیاد شهید و انباشته شدن معوقات و مطالبات جامعه ایثاگری از مهم‌ترین چالش‌های حجت‌الاسلام شهیدی محلاتی در بنیاد بود.
به گزارش فارس، یکی دیگر از مطالبات این روزهای جامعه ایثارگری، دریافت غرامت از کشور عراق است که از بنیاد شهید و حوزه تعاون و امور اجتماعی بنیاد در این زمینه انتظار دارند. البته باید این مورد را در نظر داشت که وزارت امور خارجه مسؤول پیگیری موضوع غرامت در مجامع بین‌المللی است و مرجع اعلام نظر در این باره نیز مبادی رسمی و این وزارتخانه است. بنابراین بنیاد شهید و امور ایثارگران در این زمینه، تصمیم‌‌گیر نیست. البته چنانچه وضعیت غرامت مشخص شود،‌ باید بنیاد شهید اجرا و نحوه توزیع آن را پیگیری کند. 
ناگفته نماند ضعف ساختاری و اجرایی که میراث مدیریت‌های سال‌های دور بنیاد شهید است، بعد از گذشت بیش از ۳۰ سال از پایان هشت سال دفاع مقدس خودش را بیش از گذشته نمایان کرده که بدیهی است در نحوه فعالیت معاونت تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید در این یک دهه اخیر بی‌تأثیر نبوده است. یک نمونه عینی آن، قانون «تبدیل وضعیت استخدامی ایثارگران» بود که ۱۰ سال ابلاغ و اجرای آن زمان بُرد (اجرا در پایان سال ۱۳۹۹). با این وجود با افزایش بودجه بنیاد شهید و به دنبال آن، بودجه معاونت تعاون و امور اجتماعی بنیاد، روند پرداخت معوقات و مطالبات ایثارگران افزایش یافته، اما کافی نیست.